Description :
การยกระดับมรดกทางวัฒนธรรมเพื่อการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน
Upgrading Cultural Heritage for Creative Tourism in Mae Hong Son Province
Year: 2022
คณะวิจัย
ศ.ดร.บุษบา กนกศิลปธรรม (หัวหน้าโครงการวิจัย)
อ.ปวินนา เพ็ชรล้วน (ผู้วิจัยร่วม)
รศ.ดร.จิรัสสา คชาชีวะ (ผู้วิจัยร่วม)
ผศ.นุชนภางค์ ชุมดี (ผู้วิจัยร่วม)
อ.ดร.ศุภพร สุวรรณภักดี (ผู้วิจัยร่วม)
Link: https://www.pgvim.ac.th/research/stbp/
รายละเอียด
จังหวัดแม่ฮ่องสอนเป็นจังหวัดหนึ่งที่มีความรุ่มรวยทั้งทางมรดกทางธรรมชาติและวัฒนธรรม ทั้งยังเป็นจังหวัดที่ผู้คนมีความสุขเป็นอันดับต้นๆ ของประเทศ ทำให้การท่องเที่ยวเป็นช่องทางทำรายได้สำคัญของจังหวัด อย่างไรก็ดี จังหวัดแม่ฮ่องสอนก็ต้องประสบกับความท้าทายในหลากหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็นลักษณะทางกายภาพของจังหวัด รายได้มูลค่าผลิตภัณฑ์จังหวัด รายได้เฉลี่ยของคนในจังหวัด รวมถึงการกระจุกตัวของการท่องเที่ยว
โครงการวิจัย “การยกระดับมรดกทางวัฒนธรรมเพื่อการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน” นี้มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อ 1. ศึกษาและค้นหาอัตลักษณ์ทางประวัติศาสตร์ โบราณคดีและประวัติศาสตร์ศิลปะ รวมทั้งวัฒนธรรมดนตรีในจังหวัดแม่ฮ่องสอน 2. ประเมินศักยภาพแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมในการยกระดับแหล่งท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ และ 3. นำเสนอเส้นทางท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ โดยบูรณาการมิติทางประวัติศาสตร์ โบราณคดี ประวัติศาสตร์ศิลปะ และวัฒนธรรมดนตรี เพื่อยกระดับและเพิ่มมูลค่าให้แหล่งมรดกวัฒนธรรมในจังหวัดแม่ฮ่องสอน อนึ่ง เนื่องจากสถานการณ์การระบาดของโควิด 19 ทำให้การลงพื้นที่เพื่อเก็บข้อมูลจากทุกภาคส่วนเป็นไปอย่างจำกัด งานวิจัยนี้จึงมีขอบเขตอยู่ในพื้นที่ 4 อำเภอ อันได้แก่ ปางมะผ้า แม่สะเรียง เมืองแม่ฮ่องสอน และขุนยวม
จากการวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อตอบวัตถุประสงค์ข้อที่ 1 พบว่าแต่ละอำเภอข้างต้นมีอัตลักษณ์ที่โดดเด่น กล่าวคืออำเภอปางมะผ้ามีอัตลักษณ์ของความเป็นสมัยก่อนประวัติศาสตร์ อำเภอแม่สะเรียงคือวัฒนธรรมล้านนา อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอนคือการค้าไม้โบราณ และอำเภอขุนยวมคือเส้นทางสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อกำหนดอัตลักษณ์เช่นนี้แล้ว คณะผู้วิจัยได้ประเมินศักยภาพของสถานที่ท่องเที่ยวที่คาบเกี่ยวกับอัตลักษณ์ในพื้นที่ข้างต้น ซึ่งเป็นวัตถุประสงค์ข้อที่ 2 โดยใช้แบบประเมิน 6A’s ที่ปรับมาจาก Buhalis (2000) จากนั้นจึงนำผลประเมินที่ได้รับไปเป็นข้อมูลประกอบการพิจารณาพัฒนาเส้นทางการท่องเที่ยวที่สร้างสรรค์ ซึ่งเป็นวัตถุประสงค์ข้อที่ 3 เส้นทางการท่องเที่ยวรวม 4 เส้นที่สะท้อนอัตลักษณ์ข้างต้นของแต่ละอำเภอ ประกอบด้วยแหล่งท่องเที่ยว เรื่องราวที่สกัดจากองค์ความรู้ทางมรดกทางวัฒนธรรม 3 มิติ แผนที่เส้นทาง รวมถึงการจัดโปรแกรมการท่องเที่ยว
ผลที่ได้รับจากงานวิจัยและการนำไปใช้นี้จะทำให้เกิดความยั่งยืนและรักษาไว้ซึ่งเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่โดดเด่นของจังหวัดแม่ฮ่องสอน ซึ่งสามารถนำไปบูรณาการกับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่ขานรับกับวิถีชุมชนอย่างสร้างสรรค์ นำไปสู่การเพิ่มมูลค่าและเพิ่มศักยภาพในการแข่งขันของชุมชนและผู้ประกอบการในพื้นที่ รวมถึงยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในจังหวัดแม่ฮ่องสอนได้อย่างยั่งยืน
Mae Hong Son Province is rich with natural and cultural heritage. Furthermore, Mae Hong Son is one of the provinces where people have been consistently identified as happiest of Thailand. Based on these traits, tourism has become the province’s significant source of income. Mae Hong Son, however, faces numerous challenges, including its physical characteristics, gross provincial product or GPP, average household income, and the concentration of tourism in few areas.
The research project “Upgrading cultural heritage for creative tourism in Mae Hong Son Province” aims to: 1. identify Mae Hong Son’s identity through the dimensions of history, archeology and art history, and ethnic music; 2. assess the potential of cultural heritage sites; and 3. present creative tourism routes by integrating historical, archeology and art history, and ethnic music dimensions to raise the level and add value to Mae Hong Son’s cultural heritage. Due to the COVID-19 epidemic, field visits to collect data were relatively constrained, focusing on 4 districts: Pang Mapha, Mae Sariang, Mueang Mae Hong Son, and Khun Yuam.
Data analysis to address objective 1 reveals that each district listed above has its distinctive identity. That is, Pang Mapha District is prehistoric, Mae Sariang District is Lanna, Mueang Mae Hong Son District is an ancient timber commerce, and Khun Yuam District is a World War II route. Then, the potential of tourist attractions with the identities stated in the above areas were assessed – the second objective – using Buhalis’s 6A’s (2000). As for the third objective, the four tourist routes reflecting the aforesaid identity consist of tourist attractions, accompanied by corresponding stories or narratives, route maps, and tourism programs.
The findings obtained from this research can be implemented to safeguard sustainability and preservation of Mae Hong Son’s distinctive cultural identities. Moreover, the body of knowledge generated from this study can be integrated with cultural tourism to help communities respond to creative upgrading. This adds value to the communities and entrepreneurs in the area, as well as improving Mae Hong Son people’ s life quality in a sustainable manner.
